Sporcularda Beslenme

Supleman Kullanım Çılgınlığı

supleman-kullanim-cilginligi Son dönemlerde gittikçe yaygın kullanılmaya başlanan bu ürünlerin kullanımları hakkında bilinmeyen ve aslında dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır.Bir Beslenme ve Diyet uzmanı olarak sizleri bu konuda daha özen göstermeye bilinçli kullanmaya ve bu çılgınlığa bir son vermeye davet ediyorum.Bu konuda da öncelikle bu ürünleri tanımlayarak başlayacak olursak; Suplemanlar 
Karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitamin ve mineraller birer besin ögesi olup besinlerin içersinde karışımlar şeklinde bulunmaktadır. Günümüzde sağlıklı bir diyette bu besin ögeleri ideal şekliyle ve yeterli olarak bulunmaktadır.Suplamanlar ise besin ögelerini belirli miktarlarda içeren kapsül ya da likit formda bulunan; posa konsantreleri, amino asit bileşimleri, vitamin, mineral ve bazı bitki özlerini içerebilen destekleyiciler olarak tanımlanmaktadırlar. Sağlık için yeterli ve gerekli diyetler ancak besinlerle karşılanabilmektedir; suplemanlarla bu yarar tek başına sağlanamamaktadır.Suplemanlar diğer bir deyişle besin destekleyicileri karbonhidrat, yağlar ve proteinler gibi vücudumuza enerji vermezler. Sadece enerji veren bu 3 besin ögesine üretim işlemlerinde yardımcı olurlar. Supleman tercih etme nedenleri;
  • Bazı hastalıkların tedavisinde,
  • Sporcuların beslenmesine ek,
  • Yaşlanmanın vücutta yarattığı etkiler nedeni ile,
  • Cinsel gücü arttırmada,
  • Antioksidan etki nedeni ile bağışıklık sistemini arttırmada,
  • Psikolojik bazı durumları tedavide,
  • Sağlıklı yaşam için dengeli besin tüketmek yerine kolay alternatif olarak görme vb… gibi birçok neden supleman kullanımını gittikçe yaygınlaştıran nedenler arasındadır.
Peki besin desteklerinin kullanımı kimler için gerekli ve yararlıdır?
  1. Gebelik ve emziklilik dönemindeki kadınların özellikle folat, kalsiyum ve demir gereksinimi artmaktadır. Ve bu gereksinim için muhakkak kontrollü bir şekilde destekleyici bazı suplemanlar verilmektedir. Örneğin folat; sebzeler, meyveler ve kuru baklagillerde doğal olarak bulunmasına karşın gebe ve emzikli kadınlarda ek olarak 400 mcg alıma ihtiyaç duyulmaktadır.
  2. Menapoz dönemindeki kadınlarda özellikle kalsiyum desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle bu dönemde osteoporozu önlemek ve menapozla birlikte vücutta oluşan fizyolojik değişiklikler nedeni ile bu dönemlerde yaşa da bağlı olarak kemiklerdeki kalsiyum çekimini engellemek ve kemik kaybının oluşmaması, minerilizasyonunun azalmaması için kalsiyum desteği alınması gerekmektedir.
  3. Menstrüel kanaması olan kadınların kaybettikleri demiri yerine koymaları için demir desteğine ihtiyaçları oluşabilmektedir. Özellikle bu dönemi oldukça ağır seyreden kadınların demir desteğini kullanmaları ve iyi emilebilmesi için ise mide boşken bol su ile almaları gerekmektedir.
  4. Çok düşük kalorili diyet yapması gereken kişilerin bu dönemlerde bir multivitamin desteğine vücudun gereksinimi olmaktadır.
  5. Vejeteryan bireylerin özellikle et, süt ve süt ürünleri gibi hiçbir hayvansal kaynaktan yararlanmayan bireylerin kalsiyum, demir, B12 vitamini ve D vitamini kullanması gereksinimi ancak karşılayabilmektedir. Bu nedenle de bu bireylerde de supleman kullanımı gerekmektedir.
  6. Yeterince güneşten yararlanamayan ve süt tüketimi az olan bireylerde muhakkak D vitamini desteği şarttır. Özellikle yatağa bağımlı yaşayan hasta bireylerin, yalnız yaşayan ve evine kapanık yaşayanların, yaşlıların ve süt tüketimine karşı intoleransı olup tüketemeyen bireylerin ek D vitaminine gereksinimleri olmaktadır.
  7. Süt tüketimi sınırlı olan ve yeterince güneş ışığından yararlanamayan kişilere ek D vitamini önerilebilir.
  8. Bazı hastalık durumlarında hekimler besin destekleyicisi verebilirler. Özellikle sindirim sitemi ve karaciğer bozuklukları ile travma ya da ameliyat sonrasında hastalıkların vücutlarında besin ögelerinin emilimi bozulabilir. Bu durumda artan gereksinimi karşılayabilmek amaçlı supleman takviyesi yaparlar.
En çok bilinen besin takviyeleri;
  • Vitaminler
  • Mineraller
  • Bitkisel Ürünler
  • Spesifik Takviyeler
  • Multivitamin Formüllerdir.
Vitaminler içerisinde;
  • Yağda Çözünen Vitaminler içerisinde; Beta Carotene, Lutein Carotenoid Complex, Lycopene Carotenoid Complex, Astaxanthin, Vitamin E gibi besin takviyeleri bulunmaktadır.
  • Suda Çözünen Vitaminler içerisinde; Vitamin B Complex, Biotin, Folic Acid, Vitamin B12, Vitamin C / Ester C gibi besin takviyeleri vardır.
Mineraller içerisinde;
Mineraller içerisinde;Kalsiyum, Magnezyum, Krom ( Chromium Picolinate ), Demir, Selenyum, Çinko ( Zinc Picolinate ), İyot ( Kelp ) gibi suplemanlar mevcuttur.En çok bilinen besin takviyelerini; kilo kontrolü olması amaçlı da kullanılabilen chromium pikolinat, CLA ( konjuge linoleik asit ), Omega- 3, grape seed ( üzüm suyu ekstresi ), yeşil çay içeren suplemanlar, Coenzyme Q10, L- karnitin, lif takviyeleri ve multivitaminler olarak sayabiliriz. Aslında bu destekleyiciler doğal olarakta çoğu besinde yer almaktadır. Örneklendirecek olursak;
  • L- Karnitin; Besin kaynakları: Kırmızı et, balık süt ürünleri, kümes hayvanları, fermente soya fasülyesi, avokado.
  • Chromium pikolinat ( krom ); Besin kaynakları: işlenmiş et, yumurta sarısı, tam tahıllı ürünler, bira mayası…
  • Coenzyme Q10; Et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları zengin, daha az miktarlarda tam tahıl, soya fasülyesi, yemişler, sebzelerden özellikle ıspanak ve brokoli
  • Omega- 3; en çok balıklarda bulunur. Bu balıkları; uskumru, ringa balığı, sardalya, hamsi, ton, somon balığı olarak sıralandırabiliriz. Bunların dışında ceviz, ıspanak, keten tohumu, ayçekirdeği, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunmaktadır.
  • CLA ( konjuge linoleik asit); Doğal olarak et, yumurta ve süt ürünlerinde
( süt, peynir, kuzu, hindi eti ), işlenmiş gıdalarda bulunur. Suplemanın Fazla Kullanımı Toksisitiye Neden Oluyor!
Her şeyin fazlası her zaman iyi olmadığı gibi nasıl yağ, şeker, sodyum için azı karar çoğu zarar diye düşünüyorsak vitamin ve mineraller de yeterli düzeylerde alınmalıdır.
  • Suplaman kullanımının hekim önerisi ile olması en doğru yöntem ve seçim olarak kabul edilmektedir. Çünkü bireyler alması gereken desteği, ne kadar kullanması gerektiğini, ne sıklıkta ve ne miktarda kullanması gerektiği konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. Bu nedenle de muhakkak doktoruna ya da beslenme uzmanlarına bu konuda danışmak en doğru yoldur.
  • Bazı besin destekleyici ürünlerin fazla tüketimi diyare, saç dökülmesi, kusmaya sebep olabilir. Özellikle böbrek taşları, karaciğer ve sinir sistemi hasarı, doğumsal bozukluklar gibi tehlikeli durumlar görülebilir.
  • Bunun dışında bilinçli seçimler yapmalı ve içeriğini dikkatlice okumak gerekmektedir. Günlük alınması gereken miktarlara çok dikkat edilmelidir.
  • Aşırı C vitamini alımı diyare, böbrek hasarı ve safra kesesi sorunlarına yol açar.
  • B vitaminlerinden Niasinin fazla alımı karaciğerde hasar oluşturabilir.
  • Aşırı folik asit alımı pernisiyöz anemi belirtilerini gizleyerek hastalığın tanısını geciktirir.
  • Yine çalışmalarda yüksek kalsiyum alımı demir emilimini etkilerken, çinko suplemanları HDL seviyesini düşürebilir.
  • Özellikle yağda eriyen vitaminler ( A, E, D ve K vitaminleri ) vücutta depolandıkları için uzun süre yüksek doz kullanımları vücutta toksik etki hatta ölüm riski yaratmaktadır. Örneğin D vitamini kemik ve böbrek hasarına yol açarken aşırı A vitamini ise karaciğer ve kemik hasarı, ishal, baş ağrısı ve doğumsal bozuklukların oluşumuna neden olabilmektedir.
  • Yine suda eriyen vitaminlerden B6 vitaminin fazla alımı menstrüasyon dönem öncesinde tansiyon düşüklüğüne neden olabilmektedir. Birçok kadın zararsız olduğunu düşünerek B6 vitaminini uzun süre kullanımında bir sıkıntı görmez fakat bu aşırı alım sinir sisteminde dejeneratif bozukluklara geri dönüşsüz neden olabilmektedir.
  • Supleman kullanan bireylerin unutmamaları gereken en önemli nokta da bu kişilerin hiç hasta olmayacakları düşüncelerinin var olmasıdır. Bu kişilerin muhakkak ürün kullanımında kontrollü olmaları önemlidir. Sağlık kuruluşu ya da hekim ve beslenme uzmanlarından bu konuda yardım almaları gerekmektedir.
Supleman seçerken nelere dikkat edelim?
  • Öncelikle herhangi bir hastalığınız yoksa veya hekim önerisi değil ise supleman almadan önce kendinize buna gerçekten ihtiyacınız olup olmadığını sorun!
  • Yaş, cinsiyet ve sağlık durumunuzu göz önünde bulundurun ve kendi ihtiyacınıza göre seçim yapın
  • Daha çok bir vitamin ve mineral karışımlarını tercih edin. Özellikle de sağlıklı besleniyorsanız yeterli olacaktır.
  • Ekonomik olması açısından daha çok bilindik ve güvenilir markaları tercih edin
  • Suplemanların içindeki kolin, inositol, lesitin, şifalı otlar ya da enzim isimleri gibi bazı maddelerin isimlerin cazibesine kapılmayın.
  • Son kullanma tarihlerini MUTLAKA okuyun.
  • Kesinlikle önerilen dozlarda kullanın arttırmayın azaltmayın.
  • Her zaman için doğal besinlere öncülük tanıyın unutmayın uzun süreli yapılacak olan ve en sağlıklı kalıcı olacak olan beslenmenizde yapacağınız değişikliklerdir.
  • Son olarak muhakkak kontrollü olarak BİLİNÇLİ kullanın…